Στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού εξετάζονται οι βασικοί σταθμοί της ιστορίας των Ιδεών και της πολιτισμικής σκέψης από τον Διαφωτισμό μέχρι σήμερα, δίνοντας έμφαση στη διαμόρφωση της νεωτερικότητας. Εξετάζεται το ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού καθώς και οι κορυφαίοι πρόδρομοι της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας που αναδείχθηκαν μέσα από αυτόν. Εξετάζονται οι σχέσεις των δύο φύλων που οργανώθηκαν γύρω από τους μεταβαλλόμενους διαχωρισμούς ανάμεσα στην ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα, κατά την προ-βιομηχανική εποχή και την εκβιομηχάνιση. Η εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων προσεγγίζεται μέσα από τη σχέση Ανατολής-Δύσης, και μέσα από τις έννοιες της αναπαράστασης και του στερεότυπου. Ο Οριενταλισμός, οι έννοιες του Empire και οι σχέσεις Λόγου και εξουσίας μελετώνται μέσα σε ένα μετα-αποικιακό πλαίσιο όπου οι διασπορές, οι υβριδικοί πολιτισμοί και ο κοσμοπολιτισμός κατέχουν κύρια θέση.

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το μάθημα στοχεύει, μέσα από μία κριτική θεώρηση του πολιτιστικού φαινομένου, στην εισαγωγή των φοιτητών/τριών στην ιστορία του πολιτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο και στις διαχρονικές του μεταλλάξεις. Στοχεύει επίσης αφενός στην εξοικείωση  με τις πλέον βασικές έννοιες του Πολιτισμού και με την ιστορικά ποικίλη φύση και το ρόλο της Κουλτούρας και, αφετέρου, στην εισαγωγή στις σημαντικότερες θεωρίες  στο χώρο των πολιτισμικών σπουδών, από την εποχή του Διαφωτισμού όπου τέθηκαν οι βάσεις της κοινωνικής θεωρίας μέχρι τον Οριενταλισμό του Σαΐντ και τους επιγόνους του. Το μάθημα εισάγει επίσης τον/την φοιτητή /τρια στην ιστορία των αρχών του φεμινιστικού κινήματος στην Ευρώπη και των πρώτων διεκδικήσεων των γυναικών ως συλλογικές υποκειμενικότητες.

Οι φοιτητές/τριες μετά την παρακολούθηση αυτού του μαθήματος γνωρίζουν τη σχέση των πολιτισμικών διεργασιών με τα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα από τον Διαφωτισμό μέχρι και τον 20^ο αιώνα, κατανοούν την πολιτισμική συμβολή  στην ανάπτυξη των ατομικών και των συλλογικών ταυτοτήτων και είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τη γνώση τους και την κριτική τους σκέψη σε ζητήματα που αφορούν τη διαφορετικότητα, τον πολυπολιτισμό και την πολιτισμική διάσταση των κοινωνικών και πολιτικών δομών.

Το εύρος  του γνωστικού τους πεδίου στο αντικείμενο αυτό, τους βοηθά να επεκτείνουν τις γνώσεις τους στο συγκεκριμένο και σε συναφή πεδία, και να είναι ικανοί να συνομιλούν με εκπροσώπους τόσο των ανθρωπιστικών όσο και των κοινωνικών επιστημών, αξιοποιώντας  αντίστοιχα μεθοδολογικά, βιβλιογραφικά και ερευνητικά εργαλεία.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Αυτόνομη εργασία 

Ομαδική εργασία

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα

Διεπιστημονικές προσεγγίσεις της γνώσης

Ασκηση κριτικής σκέψης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού εξετάζονται οι βασικοί σταθμοί της ιστορίας των Ιδεών και  της πολιτισμικής σκέψης  από τον Διαφωτισμό μέχρι σήμερα, δίνοντας έμφαση στη διαμόρφωση της νεωτερικότητας. Εξετάζεται το ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού καθώς και οι κορυφαίοι πρόδρομοι της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας που αναδείχθηκαν μέσα από αυτόν. Εξετάζονται οι  σχέσεις των δύο φύλων που οργανώθηκαν γύρω από τους μεταβαλλόμενους διαχωρισμούς ανάμεσα στην ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα,  κατά την προ-βιομηχανική εποχή και την εκβιομηχάνιση. Η εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων προσεγγίζεται μέσα από τη σχέση Ανατολής-Δύσης, και μέσα από  τις έννοιες της αναπαράστασης και του στερεότυπου. Ο Οριενταλισμός, οι έννοιες του Empire  και οι σχέσεις Λόγου και εξουσίας μελετώνται μέσα σε ένα μετα-αποικιακό πλαίσιο όπου οι διασπορές, οι υβριδικοί πολιτισμοί και ο κοσμοπολιτισμός κατέχουν κύρια θέση. 

Το μάθημα διαρθρώνεται μέσα από τέσσερις  ενότητες 

1. Αναλύοντας την Κουλτούρα 

 Ορισμοί – Η κουλτούρα υπό αμφισβήτηση – ‘πολυπολιτισμικότητα’ – Η συμβολή των Foucault, Hall  και Bhabha στις πολιτισμικές σπουδές – Κουλτούρα, εξουσία και ιδεολογία – Το ζήτημα της πολιτισμικής ταυτότητας – Πολιτισμικός υβριδισμός –Πολιτισμικές δυναμικές της παγκοσμιοποίησης

H διαμόρφωση της νεωτερικότητας και η μεταμοντέρνα κατάσταση 

2. Η διαμόρφωση της νεωτερικότητας

α) Ο Διαφωτισμός και η γένεση της κοινωνικής επιστήμης – To ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού διαφωτισμού – Οι Φιλόσοφοι και η Εγκυκλοπαίδεια– Η θέση της γυναίκας στο Διαφωτισμό – Το κίνημα του Σαινσιμονισμού

β) Iδρυτικές μορφές της κοινωνιολογίας (1890-1920): Durkheim, Weber, Simmel

         3.  Μεταβαλλόμενες κοινωνικές δομές: τάξη και φύλο 

Το φύλο στην  προ-βιομηχανική κοινωνία  και στην εκβιομηχάνιση – Ορισμοί της Πατριαρχίας – Θεωρίες των Clark, Shorter, Ehrenreich, English, Μillet  – To ‘οικογενειακό πρότυπο’ στην βικτωριανή εποχή – Τα τρία ‘κύματα’ του φεμινιστικού κινήματος

4. H Δύση και οι «Αλλοι»: Λόγος και εξουσία

Λόγος και Ιδεολογία/Foucault – Ορισμοί της ‘Δύσης’ και της ‘Ανατολής’ – Edward Said και Οριενταλισμός – Αναπαριστώντας τον ‘Άλλο’ – Αποικιοκρατία και  έννοιες του Empire – Μετα-αποικιακή θεωρία: Rοbert Young, Homi Bhabha – Σύνορα και Ταυτότητες

Πιο συγκεκριμένα, το κάθε μάθημα διαρθρώνεται ως εξής:

Τίτλος ενότητας	Βιβλιογραφία	Pαρουσίαση στο e-class
Εισαγωγή: Στοιχεία Θεωρίας για την Κουλτούρα και την πολιτισμική ιστορία	Peter Burke, Tι είναι πολιτισμική ιστορία;, Αθήνα : Μεταίχμιο, 2009 (κεφ.1) και Peter Burke, Πολιτισμικός Υβριδισμός, Αθήνα: Μεταίχμιο, 2010 (κεφ. 2 και 5).	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
Στοιχεία Θεωρίας για την υβριδικότητα, την παγκοσμιοποίηση και τη νεωτερικότητα	Stuart Hall, D. Held & A. McGrew, H Νεωτερικότητα σήμερα, Αθήνα : Σαββάλας,      2003 (κεφ.6)	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
To ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας (σελ.41-53)	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
Οι Φιλόσοφοι και η Εγκυκλοπαίδεια	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας, (σελ. 54-84)	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
Το κίνημα του Σαινσιμονισμού –  Iδρυτικές μορφές της κοινωνιολογίας	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας, (σελ.86-95)	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
Μεταβαλλόμενες κοινωνικές δομές: τάξη και φύλο	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας, (σελ.259-260 και 279-299) Chris Barker & Amma A. Jane, Πολιτισμικές Σπουδές. Θεωρία και Πρακτική, εκδ. Τζιόλα	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
Ορισμοί της Πατριαρχίας – Θεωρίες των Clark, Shorter, Ehrenreich, English, Μillet	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας (σελ.261-271) και  Σωτήρης Βανδώρος, Εισαγωγή στις Πολιτικές Ιδεολογίες, Ελληνικά Ακαδημαικά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα Κάλλιπος, 2015 (σελ.163-165)	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
Πρόοδος
9.Τα τρία ‘κύματα’ του φεμινιστικού κινήματος	Chris Barker & Amma A. Jane, Πολιτισμικές Σπουδές. Θεωρία και Πρακτική, εκδ. Τζιόλα	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
10.Λόγος και ιδεολογία/Foucault – Ορισμοί της ‘Δύσης’ και της ‘Ανατολής’. Edouard Said   και Οριενταλισμός	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας (σελ.424-444) και Βασιλικη Λαλαγιάννη,   Οδοιπορικά γυναικών στην Ανατολή, Αθήνα, Ροές, 2007 (σελ. 66-72, «Οριενταλισμός»)	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
11. Η εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων/ Αποικιοκρατία και έννοιες του Empire	Stuart Hall & Bram Gieben, H Διαμόρφωση της νεωτερικότητας (σελ.403-424) και Hurry Magdoff, Aποικιοκρατία,  Αθήνα, εκδ. Μελάνι,2008 (το Επίμετρο).	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
12.Αποαποικιοποίηση και   Μεταποικιακή θεωρία: Rοbert Young, Homi Bhabha	Υoung, J.C. Robert, Mεταποικιακή θεωρία. Μία ιστορική εισαγωγή,  Αθήνα, Πατάκης, 2007 (ορισμένες σελίδες).	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
Παρουσιάσεις εργασιών των φοιτητών/τριών – συζήτηση ανά ομάδες

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Διαλέξεις

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Υπάρχει εκτεταμένη χρήση ΤΠΕ στη διδασκαλία: ppt  presentations (αναρτημένα στο e-class), και προβάλλονται videos.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Δραστηριότητα	Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις	13 Εβδ. x 3 ώρες = 39 ώρες
Τελικές εξετάσεις (ή 2 πρόοδοι)	13 Εβδ. x 3 ώρες x  1,5 = 50 ώρες
Εκπαιδευτικές επισκέψεις	15 ώρες
Περίληψη επιστημονικού άρθρου	3 εβδ.x 3ώρες x 1,5=13 ώρες
Σύνολο Μαθήματος	117 ώρες

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 

Για την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος απαιτείται βαθμός ίσος ή μεγαλύτερος του 5. 

Η αξιολόγηση γινεται με τον παρακατω τρόπο:

Είτε με  2 προόδους είτε με τελικές εξετάσεις

Αν ο/η φοιτητής /τρια δεν επιτύχει να περασει στις 2 προόδους, μπορεί να δωσει το μάθημα στις τελικές εξετασεις του Ιουλίου.

Στην βαθμολογία υπολογίζεται και η παρουσίαση ενός επιστημονικού άρθρου (περίληψη)

Τα κριτήρια αυτά είναι προσβάσιμα  στο e-c lass και αναρτώνται επίσης  έξω από το Γραφείο της διδάσκουσας.

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική Βιβλιογραφία και μεταφρασμένες  μελέτες

  

Αρβελέρ, Ελένη & Maurice Aynard (επιμ.), Oι Ευρωπαίοι. Νεώτεροι και σύγχρονη εποχή,  β’τόμος, Σαββάλας, 2003.

Hall, Stuart, David Held & Bram Gieben (επιμ.), Η νεωτερικότητα σήμερα, Σαβάλλας, 2003.

Εvans, Mary, Φύλο και Κοινωνική Θεωρία, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2003.

Handington, Samuel, Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης, Αθήνα, εκδ. Τερζόπουλος, 2001.

Λαλαγιάννη, Βασιλική, Οδοιπορικά γυναικών στην Ανατολή, Αθήνα, Ροές, 2007.

Laqueur, Thomas, Κατασκευάζοντας το φύλο, Αθήνα, Πολύτροπον, 2003.

Magdoff, Hurry,  Aποικιοκρατία,  Αθήνα, εκδ. Μελάνι,2008.

Παπαγεωργίου, Δ. κ.ά., Πολιτιστική αναπαράσταση, εκδ. Κριτική, 2006.

Smith, Philip,  Πολιτισμική θεωρία, εκδ.Κριτική, Αθήνα, 2006

Τοdorov, Tzvetan,  Περιμένοντας τους βαρβάρους, Αθήνα, Νήσος, 2004.

Υoung, J.C. Robert, Mεταποικιακή θεωρία. Μία ιστορική εισαγωγή,  Αθήνα, Πατάκης, 2007. 

Said, W. Edward, Οριενταλισμός, Αθήνα, Νεφέλη, 1996.

 

Ξενόγλωσση Βιβιογραφία

 

Aschcroft B., Griffiths G., Tiffin H., The Empire Writes Back. Theory and Practice in Post-colonial Literatures, Londres / New York, Routledge, 1998.

 

Bhabha, Homi K. The Location of Culture. New York, Routledge, 1994.

Lewis, Reina, Rethinking Orientalism, I.B. Tauris, 2004.

Oswell, David, Culture and Society. An Introduction to Cultural Studies, Sage publications, 2006.

 

Στη βιβλιοθήκη του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου υπάρχουν πολλά βιβλία για τον πολιτισμό (Διαφωτισμός, πνευματικά κινήματα, μετα-αποικιοκρατία, κλπ). Επίσης  οι φοιτητές/τριες μπορούν να συμβουλεύονται το Συλλογικό Κατάλογο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (http://www.unioncatalog.gr/ucportal/) οι οποίες παραπέμπουν σε πολλές αξιόλογες βιβλιοθήκες των Αθηνών (πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα). 

Περιοδικός Επιστημονικός Τύπος

International Journal of Cultural Studies, Cultural Studies, Journal of Cultural Studies, Canadian Journal of Cultural Studies, Journal of Feminist Cultural Studies, Journal of Postcolonial  Studies,  Revue d’études culturelles, Hermès,  Diogène, Europe.

Σε πολλά από αυτά τα περιοδικά υπάρχει απευθείας πρόσβαση μέσω του Hellenic Academic Library Network (HEALink) από την ιστοσελίδα http://www.uop.gr/index.php?option=content&task=view&id=170 του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Άρθρα για συγκεκριμένες θεματικές στη βάση δεδομένων Scopus (http://www.uop.gr/index.php?option=content&task=view&id=169). και στις ευρύτερες βάσεις δεδομένων scholar.google.com (για επιστημονικά άρθρα και παρουσιάσεις σε συνέδρια) καθώς και το books.google.com (για επιστημονικά βιβλία). Σε πολλά από αυτά υπάρχει μερική ή πλήρης πρόσβαση στο περιεχόμενο των βιβλίων/άρθρων.

 

Διαδικτυακοί τόποι

O διαδικτυακός τόπος της ACS (Association for Cultural Studies) είναι πολύτιμος και παραπέμπει σε άλλες ιστοσελίδες και σε πολλά ηλεκτρονικά περιοδικά. Τα παρακάτω Κέντρα έχουν επίσης αξιόλογες ιστοσελίδες: Centre for Critical and Cultural Studies (University of Queensland, Australia), Center for Cultural Studies (UC Santa Cruz, US) και Centre for Postcolonial Studies (University of Leeds), Centre d’Etudes et de Recherche en Histoire Culturelle/ www.univ-reims.fr , CHSCS/ Centre d’histoire culturelle des sociétés contemporaines, www.chcsc.uvsq.fr

 Postcolonial Studies Association 

 http://www.postcolonialstudiesassociation.co.uk/links/ 

 

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS (ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ)

https://eclass.uop.gr/modules/auth/opencourses.php?fc=264